top of page

Obrazy władców w liturgicznych księgach

Celem drugiej części była analiza wybranych miniatur z przedstawieniami rządzących, które umieszczono w średniowiecznych księgach liturgicznych. Pierwsze iluminacje z obrazami monarchów w kodeksach służących podczas służby Bożej umieszczono w czasach panowania Ludwika Pobożnego, ale prawdziwym ich propagatorem był Karol Łysy. Z okresu ottońsko-salickiego zachowało się ponad dwadzieścia miniatur z przedstawieniami władców w księgach liturgicznych. Później zaprzestano już tak popularnego umieszczania owych obrazów w kodeksach przeznaczonych do służby Bożej. Kres tego fenomenu zbiega się z reformą gregoriańską i bardzo często widziano wyraźną zależność między tymi wydarzeniami. Ottońsko-salickie iluminacje miały być wizualną propagandą sakralizacji władzy, która została zakwestionowana przez propagatorów nowej wizji Kościoła. Wydaje się jednak, że nowe principia badania ikonografii władców wskazują na inne wyjaśnienia obecności władców w księgach liturgicznych. Wydaje się bowiem, że owe iluminacje umieszczane w kodeksach, których główną funkcją było zanoszenie modlitwy do Boga, miały za zadanie wyjednywać władzy przychylność Opatrzności niezbędną do rządzenia. W celu uargumentowania tej tezy zostały przeanalizowane wybrane przykłady miniatur rządzących, przede wszystkim koronacja Henryka II z Sakramentarza Ratyzbońskiego (Muenich, BSB, Clm 4456, fol. 11r) oraz koronacja Ottona III z Sakramentarza Warmunda (Ivrea, BC, Ms. 86, fol. 160v). Celem analizy było wskazanie konkretnych liturgicznych modlitw, które stanowiły podstawę opracowania ikonografii przedstawionych na obrazach władców.

Sakramentarz Ratyzboński, Monachium, BSB, Clm 4456, fol. 11r

Missa pro rege, oratio ad complendum (fol. 243r-v):

 

Deus qui ad praedicandum aeterni regis euangelium, romanum imperium preparasti, pretende famulo tuo ill. arma caelestia, ut pax ecclesiarum nulla turbetur tempestate bellorum. Per 

 

Analiza miniatury:

 

Paweł Figurski, "Obraz władcy liturgiczną modlitwą za króla? Nowa perspektywa dla interpretowania miniatury koronacji Henryka II z sakramentarza ratyzbońskiego (München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 4456, fol. 11r)",  Historia Slavorum Occidentis, 2(7) 2014: 107-129.

 

Sakramentarz Warmunda, Ivrea, Biblioteca Capitolare, Ms. 86, fol. 160v

Missa pro regibus, cunctae orationes (fol. 160v-161r)
et Missa in aniversario dedicationis ecclesiae, secreta (fol. 160r):

 

Annue quaesumus Domine precibus nostris, ut quicumque intra templi huius, cuius anniversarium dedicationis diem celebramus, ambitum continemur, plena tibi atque perfecta corporis et animae devotione placeamus, ut, dum haec vota praesentia reddimus, ad aeterna praemia, te adiuvante, pervenire mereamur.

 

Analiza miniatury w artykule przesłanym do redakcji Frühmittelalterlische Studien

 

 

© 2015 by Paweł Figurski. All rights reserved.

  • s-facebook
  • Twitter Metallic
  • Google Metallic
  • s-linkedin
bottom of page